Ν.Η.Ηλιάδης
Πολ/κόςΜηχ/κόςΕ.Μ.Π.,
Μ.Eng. , Structural Engineering, Concordia University, Montreal , Canada Ph.D., Industrial Education Organization and Management University of Maryland U.S.A , τ. ΚαθηγητήςΠΑΤΕΣ/ΣΕΛΕΤΕ , τ.ΚαθηγητήςΤΕΙΠειραιά τ.Ειδικός Γραμματέας ΥΠΕΠΘ
Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Η Σύγχρονη Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και ο Τομέας Δομικών Έργων ( κατασκευών).
Η πρόκληση της κοινωνίας και της οικονομίας της γνώσης μας φέρνει πίσω σε συζητήσεις για τους βασικούς σκοπούς της εκπαίδευσης, σε σχέση με το χώρο της εργασίας, την κοινωνική ζωή και την δια-βίου εκπαίδευση.
Τα επαγγέλματα που ασκούνται σε μια σύγχρονη και τεχνολογικά ανεπτυγμένη κοινωνία είναι χιλιάδες και συνεπώς δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για κάθε επάγγελμα και μάλιστα στα πλαίσια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Για παράδειγμα στη διεύθυνση
έχει κανείς πρόσβαση στην ιστοσελίδα του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εργασίας των Ηνωμένων Πολιτειών στην οποία περιλαμβάνονται περισσότερες από 30.000 περιγραφές επαγγελμάτων. Επιπλέον του γεγονότος ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει εκπαίδευση στο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για όλα τα επαγγέλματα που υπάρχουν στην αγορά εργασίας – για τα οποία όμως θα πρέπει να υπάρχει κάποια εκπαίδευση σε μια ανεπτυγμένη κοινωνία που δεν μπορεί η γνώση σε κάποιο επάγγελμα νε μεταδίδεται από τον τεχνίτη στο μαθητή του όπως τα χρόνια του μεσαίωνα – , όλα τα επαγγέλματα στην εποχή μας αλλάζουν περιεχόμενο με μεγάλη ταχύτητα, ή εξαφανίζονται και δημιουργούνται νέα καθώς η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία αποσύρεται με ρυθμούς μεγαλύτερους από 7% το χρόνο. Ιδιαίτερα αλλάζουν περιεχόμενο με μεγάλη ταχύτητα ή ακόμη και εξαφανίζονται τα επαγγέλματα εκείνα που δεν απαιτούν υψηλού επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες, όπως είναι τα επαγγέλματα που απαιτούν εκπαίδευση σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Συνεπώς το προφανές και κρίσιμο ερώτημα είναι το πώς και με ποια κριτήρια επιλέγονται οι ειδικότητες που θα προσφέρει το εκπαιδευτικό σύστημα τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης σε δευτεροβάθμιο επίπεδο. Με ποια κριτήρια -σύμφωνα με το σχέδιο που κυκλοφόρησε στον τύπο – θα προσφέρονται στην Γ’ Λυκείου 3 ειδικότητες στον τομέα Πληροφορικής, 6 ειδικότητες στον τομέα Μηχανολογίας, 4 ειδικότητες στον τομέα Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής και Αυτοματισμού, 1 ειδικότητα στον τομέα Δομικών έργων, 3 ειδικότητες στον τομέα περιβάλλοντος και φυσικών πόρων, 4 ειδικότητες στον τομέα Διοίκησης και Οικονομίας, 5 ειδικότητες στον τομέα Γεωπονίας, τεχνολογίας τροφίμων και διατροφής, και 2 ειδικότητες στον τομέα ναυτιλιακών επαγγελμάτων , που θα εδράζονται προφανώς σε αναλόγου πλήθους τεχνικά μαθήματα στις προηγούμενες τάξεις και με ανάλογη απασχόληση των αντίστοιχων κλάδων.
Η παροχή εξειδικευμένης επαγγελματικής εκπαίδευσης σε κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα σε μαθητές από την ηλικία των 15 ετών είναι σύμφωνα και με κείμενα διεθνών οργανισμών άνευ σημασίας στη σύγχρονη εποχή των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων. Η εξειδίκευση χαμηλού αναγκαστικά επιπέδου που θα επιδιωχθεί να δοθεί στη χαμηλή αυτή εκπαιδευτική βαθμίδα, είναι βέβαιο ότι θα ξεπερασθεί από τις εξελίξεις.
Η σύγχρονη σχεδίαση εκπαιδευτικών προγραμμάτων τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προσανατολίζεται προς τη διαμόρφωση προγραμμάτων που θα εξασφαλίζουν την ανάπτυξη μιας γενικότερης τεχνολογικής υποδομής στους μαθητές και όχι στις επαγγελματικές εξειδικεύσεις ( CLUSTER CONCEPTINVOCATIONAL EDUCATION).
Η γενικότερη αυτή υποδομή θα δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να παρακολουθήσουν αργότερα ταχύρρυθμα προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης και να εκπαιδευθούν εξειδικευμένα είτε σε επαγγέλματα που θα έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας, είτε σε νέα που θα δημιουργηθούν σύμφωνα με τις άγνωστες σήμερα εξελίξεις. Η ευρύτητα αρχικής βασικής επαγγελματικής εκπαίδευσης διασφαλίζει περισσότερο τους μαθητές σε μια εποχή ραγδαίων εξελίξεων. Αντίθετα η «στενή» εξειδίκευση σε συγκεκριμένο επάγγελμα νωρίς δημιουργεί προβλήματα στους μαθητές. Η όποια εξειδικευμένη εκπαίδευσή τους είναι βέβαιο ότι θα ξεπερασθεί από τις εξελίξεις, ενώ θα αντιμετωπίζουν προβλήματα «μετακίνησης» σε παραπλήσιους επαγγελματικούς τομείς λόγω της έλλειψης ευρύτητας στην εκπαιδευτική τους υποδομή.
Η πρακτική αυτή είναι επίσης συμβατή με την παιδαγωγική άποψη ότι η εξειδίκευση και η ένταξη των μαθητών σε ένα επαγγελματικό δρόμο, θα πρέπει να αναβάλλεται για όσο το δυνατόν μεταγενέστερα αναπτυξιακά στάδια. Στη νεαρή ηλικία των δέκα πέντε (15) ετών που οι μαθητές αρχίζουν να φοιτούν στα Τεχνικά Επαγγελματικά Σχολεία δεν έχουν τις εμπειρίες και τα ερεθίσματα για να κάνουν «τελεσίδικες, άκαμπτες και εξειδικευμένες» επαγγελματικές επιλογές που θα επηρεάσουν καθοριστικά το υπόλοιπο της ζωής τους. ‘Ετσι θα ήταν σκόπιμο να προβλέπονται για τους μαθητές δυνατότητες επανεκτίμησης αποφάσεων μέσω σχεδίασης και εφαρμογής ελαστικών προγραμμάτων τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, που θα οδηγούν και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση παρά τον επαγγελματικό χαρακτήρα της θα πρέπει να οδηγεί και σε σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με κατάλληλους διαύλους «επικοινωνίας». Άλλωστε τα 2/3 των θέσεων εργασίας σήμερα στις ανεπτυγμένες χώρες απαιτούν κάποια μορφή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, για να μπορούν να υποστηριχθούν ανταγωνιστικές οικονομίες.
Η άποψη αυτή περί της ανάγκης προσφοράς «γενικής τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης» δεν θα πρέπει να δημιουργεί
σκόπιμη ( 😉 σύγχυση ότι δηλαδή θα πρέπει να δημιουργηθεί μια τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση με κύριο ρόλο τα παραδοσιακά μαθήματα γενικής εκπαίδευσης . Ούτε μπορεί να χαρακτηρίζεται η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση ως ποιότητας ή όχι ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο περιλαμβάνει παραδοσιακά μαθήματα, τα οποία καταλλήλως μπορεί να εμπεριέχονται στα τεχνικά μαθήματα.
Οι εξειδικεύσεις είναι αντικείμενο της ταχύρρυθμης επαγγελματικής κατάρτισης που είναι ένα επόμενο εκπαιδευτικό επίπεδο και που θα πρέπει να στηρίζονται σε Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση με ευρύτητα.
Στα πλαίσια αυτά θα ήταν δυνατόν για παράδειγμα να προβλέπονται ευρύτεροι τομείς εκπαίδευσης στη δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση , όπως
· Παραγωγή
· Κατασκευές
· Οργάνωση επιχειρήσεων και υπηρεσίες
· Γεωργία
· Ναυτιλιακών επαγγελμάτων
Ενώ οι εξειδικεύσεις να παρέχονται από ταχύρρυθμα προγράμματα κατάρτισης ανάλογα με τη μεταβαλλόμενη ζήτηση και σε συνεργασία με τους αντίστοιχους επαγγελματικούς συλλόγους.
Στην περίπτωση όμως που παραμείνουμε στα παραδοσιακά, θα πρέπει να διευρυνθεί και ο τομέας των δομικών έργων ( κατασκευών πολιτικού μηχανικού ) που αποτελεί τη μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας αφού δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα άλλος βιομηχανικός τομέας , και να προβλέπονται τουλάχιστον ανάλογου αριθμού ειδικότητες και για τον τομέα των κατασκευών.
Είναι ένας από τους τομείς που υπάρχουν από τα πρώτα βήματα της τεχνικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα και συνεχίζει έως και σήμερα παρών σε κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας. Η κατασκευαστική και οικοδομική δραστηριότητα αποτελούν μια από τις συνιστώσες της οικονομικής ανάπτυξης.
Οι Πιστοποιημένοι πια εξειδικευμένοι Τεχνικοί Δομικών Έργων επιπέδου 3 και 4 θα μπορούν να δραστηριοποιούνται σε μικρότερης ή μεγαλύτερης εμβέλειας τομείς τεχνικών έργων στη χώρα όπως:
· τα δημόσια και ιδιωτικά έργα που αναμένεται να έχουν ανοδική πορεία μέσα από την αναπτυξιακή πορεία της χώρας συμβάλλοντας στη ασφαλή κατασκευή και τη ποιοτική αναβάθμιση τους,,
· στη συντήρηση των τεχνικών έργων, οικονομική δραστηριότητα πολύ σημαντική και ευρέως αναπτυσσόμενη παγκοσμίως,
· στην εφαρμογή μεθόδων αντισεισμικής θωράκιση των υπαρχουσών αλλά και των νέων κατασκευών, σημαντική στη σεισμογενή χώρα μας αλλά και
· στην εφαρμογή μεθόδων εξοικονόμησης ενέργειας στα κτιριακά έργα και τα έργα υποδομής της χώρας.
Στα τεχνικά έργα σήμερα έχουν αναπτυχθεί νέα υλικά και καινοτόμες τεχνικές για τις οποίες είναι απαραίτητο το θεωρητικό υπόβαθρο και η εργαστηριακή υποστήριξη την οποία μπορεί να παρέχει η εκπαιδευτική δομή των ΕΠΑΛ και των Σχολικών Εργαστηρίων .
Στα πλαίσια της διεύρυνσης του τομέα των δομικών έργων προτείνεται :
Ι. Στην Α Λυκείου προβλέπονται 4 ομάδες προσανατολισμού
- Τεχνολογικών εφαρμογών
- Διοίκηση και Οικονομίας
- Γεωπονίας Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής
- Ναυτιλιακών επαγγελμάτων
Η ομάδα των τεχνολογικών εφαρμογών ( που προφανώς θα περιλαμβάνει όλους τους τεχνολογικούς τομείς Πληροφορικής, Μηχανολογίας, Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής και αυτοματισμού, Δομικών έργων, Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων) με 13 ώρες μαθημάτων προσανατολισμού, θα είναι ισότιμη με την ομάδα προσανατολισμού Γεωπονίας, τεχνολογίας τροφίμων και Διατροφής με επίσης 13 ώρες μαθημάτων προσανατολισμού, κάτι που προφανώς είναι τουλάχιστον ανισοβαρές.
Προτείνεται να αντιμετωπισθεί ο κάθε τεχνολογικός τομέας ( και ο τομέας Δομικών ) τουλάχιστον ισοβαρώς με τον τομέα Γεωπονίας, τεχνολογίας τροφίμων και Διατροφής, όσον αφορά τη δημιουργία τομέων προσανατολισμού στην Α Λυκείου. Δεν είναι δυνατόν όλοι οι τεχνολογικοί τομείς (Πληροφορικής, Μηχανολογίας, Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής και αυτοματισμού, Δομικών έργων, Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων ) να εντάσσονται σε μια ομάδα προσανατολισμού στην Α Λυκείου.
Όσον αφορά τον τομέα Δομικών στην ομάδα προσανατολισμού θα πρέπει να αναλυθεί η σπουδαιότητα στην οικονομία και τον σύγχρονο τρόπο ζωής του σύγχρονου τρόπου κατασκευής συντήρησης και λειτουργίας κατοικιών, της ανακαίνισης και ανακατασκευής κατοικιών –αναπαλαίωσης- , αυτοκινητόδρομων, αεροδρομίων, λιμένων, σιδηροδρομικών δικτύων, αρδευτικών δικτύων, δικτύων ύδρευσης πόλεων, δικτύων αποχετεύσεων , συστημάτων ανακύκλωσης αποβλήτων , αποτυπώσεων και τοπογραφικών εργασιών, ενεργειακών σταθμών, διαμόρφωσης ρυθμιστικών αναπτυξιακών σχεδίων, συστημάτων προστασίας του περιβάλλοντος, κατασκευής υψηλών κτιρίων, κατασκευής μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων, κατασκευής σχολείων, νοσοκομείων , μουσείων, συντήρησης αρχαιολογικών χώρων κλπ.
ΙΙ. Στη Β Λυκείου οι 23 ώρες μαθημάτων του τομέα θα πρέπει προφανώς ακόμη και για λόγους ωρολογίου προγράμματος να εξυπηρετήσουν περισσότερες από μια ειδικότητα που προβλέπει η πρόταση ( Σχεδιαστής Δομικών έργων και γεωπληροφορικής ). Θα πρέπει να προβλεφθούν και άλλες πρόσθετες ειδικότητες όπως για παράδειγμα :
- Τεχνικός Κατασκευής, Συντήρησης , Ανακαίνισης και Ενεργειακής Αναβάθμισης Κτιρίων και Έργων υποδομής».
· Τεχνικός Βιοκλιματικών Κτιριακών έργων
· Τεχνικός Συντήρησης, Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων
· Τεχνικός περιβαλλοντικού σχεδιασμού και επιθεώρησης ανθρωπογενών κατασκευών
· Τεχνικός έργων υποδομής
· Τεχνικός σιδηροδρομικών δικτύων
· Τεχνικός αρδευτικών δικτύων
· Τεχνικός δικτύων ύδρευσης πόλεων,
· Τεχνικός δικτύων αποχετεύσεων ,
· Τεχνικός συστημάτων ανακύκλωσης αποβλήτων και προστασίας του περιβάλλοντος. ,
· Τεχνικός αποτυπώσεων και τοπογραφικών εργασιών,
· Τεχνικός κατασκευής ενεργειακών σταθμών,
· Τεχνικός ελέγχου ρυθμιστικών αναπτυξιακών σχεδίων,
· Τεχνικός προστασίας του περιβάλλοντος,
· Τεχνικός προκατασκευών
· Τεχνικός κατασκευής μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων , υψηλών κτιρίων και ειδικών κατασκευών
· Τεχνικός κατασκευής σχολείων
· Τεχνικός κατασκευής νοσοκομείων
· Τεχνικός κατασκευής μουσείων,
· Τεχνικός συντήρησης αρχαιολογικών χώρων κλπ.
Επιπλέον στο Γενικό Λύκειο
Στο Γενικό Λύκειο απουσιάζει κάθε στοιχείο τεχνολογίας ως συνιστώσα της γενικής παιδείας ώστε να προετοιμάσει τον μελλοντικό πολίτη της χώρας για το τεχνολογικό περιβάλλον στο καλείται να δραστηριοποιηθεί συμβάλλοντας έτσι στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας.
Προτείνεται για το Γενικό ΛύκειοΛυκείου:
1. Η εισαγωγή της συνιστώσας της Τεχνολογίας στα μαθήματα προσανατολισμού της Α΄ Γενικού διευρύνοντας το μάθημα Διαχείρισης Φυσικών Πόρων σε :
«Τεχνολογία -Διαχείριση Φυσικών Πόρων και προστασία του περιβάλλοντος
2. Η εισαγωγή του μαθήματος του Τεχνικού Σχεδίου στη Β΄ τάξη του Γενικού Λυκείου στα μαθήματα του κοινού εκπαιδευτικού προγράμματος και γενικής παιδείας ως τη διεθνή γλώσσα επικοινωνίας που πρέπει να γνωρίζει κάθε Επιστήμονας, Μηχανικός ή κοινός πολίτης στη καθημερινότητα του ώστε να αναγνωρίζει κάθε τεχνικό εγχειρίδιο ή σχηματική αναπαράσταση.