ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ26 Μαΐου 2016
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Η έννοια της Αυτό-Αποτελεσματικότητας (Self-Efficacy) των εκπαιδευτικών αναφέρεται στις προσωπικές τους εκτιμήσεις αναφορικά με την προσωπική τους αποτελεσματικότητα στην κινητοποίηση των μαθητών και στην προαγωγή της μάθησης, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει τόσο το μαθησιακό περιβάλλον όσο και το επίπεδο των σχολικών επιδόσεων των μαθητών (Bandura, 1993).
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ26 Μαΐου 2016
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Η έννοια της Αυτό-Αποτελεσματικότητας (Self-Efficacy) των εκπαιδευτικών αναφέρεται στις προσωπικές τους εκτιμήσεις αναφορικά με την προσωπική τους αποτελεσματικότητα στην κινητοποίηση των μαθητών και στην προαγωγή της μάθησης, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει τόσο το μαθησιακό περιβάλλον όσο και το επίπεδο των σχολικών επιδόσεων των μαθητών (Bandura, 1993). Η Αυτό-Αποτελεσματικότητα σχετίζεται με τον εκπαιδευτικό προσανατολισμό και με τις διδακτικές πρακτικές που εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί, ενώ έχει φανεί ότι επηρεάζει τη θέσπιση διδακτικών στόχων, το σχεδιασμό των διδασκαλιών τους, καθώς και τη δέσμευση αλλά και την ανθεκτικότητά τους στην αντιμετώπιση εμποδίων (Klassen, Bong, Usher, Chong, Huan, Wong, & Georgiou, 2009; Tchannen-Moran& WoolfolkHoy, 2001, 2002). Πέραν αυτών, η Αυτό-Αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών έχει φανεί ότι σχετίζεται και με την επιτυχία των μαθητών όχι μόνο ως προς τη διαχείριση του άγχους και την καλύτερη απόδοσή τους (Ashton & Webb, 1986), αλλά και ως προς τις σχολικές τους επιδόσεις (Capraraetal., 2006).
Υπό το πρίσμα αυτής της γνώσης, το Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διεξήγαγε πανελλαδική διαδικτυακή έρευνα με στόχο τη διερεύνηση της επίδρασης ατομικών, εργασιακών αλλά και σχολικών παραγόντων, καθώς και προσωπικών χαρακτηριστικών και ικανοτήτων όπως η Ενσυναίσθηση, η Ενεργητική Ακρόαση και οι Δεξιότητες Ενεργητικής Ακρόασης, στην Αυτό-Αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων.
Χαρακτηριστικά της έρευνας – εργαλεία
Συγκεκριμένα, κατά τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2016, εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων κλήθηκαν να συμπληρώσουν εθελοντικά ένα διαδικτυακό ανώνυμο ερωτηματολόγιο, σε μια συγχρονικού τύπου έρευνα. Η ενημέρωση για την έρευνα αναρτήθηκε στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο με το οποίο είναι συνδεδεμένες όλες οι σχολικές μονάδες, καθώς και στις κύριες διαδικτυακές πύλες ειδησεογραφικών χώρων και εκπαιδευτικών ενώσεων.
Το ερωτηματολόγιο της έρευνας περιελάμβανε ερωτήσεις δημογραφικών, προσωπικών και εργασιακών στοιχείων, καθώς και τις κλίμακες Ενσυναίσθησης Toronto (Spreng, McKinnon, Mar & Levine 2009), Ενεργητικής Ακρόασης ALAS (Mishima, Kubota, & Nagata, 2000), Ενεργητικής Ενσυναισθητικής Ακρόασης AELS(Bodie D. Graham, 2011), και Αυτό-Αποτελεσματικότητας Εκπαιδευτικών OSTES(Tschannen-Moran & Hoy 2001). Στην κλίμακα Αυτό-Αποτελεσματικότητας των Εκπαιδευτικών περιλαμβάνονταν οι επιμέρους διαστάσεις της «Αποτελεσματικότητας σε Διδακτικές Στρατηγικές», «Αποτελεσματικότητας στη Διαχείριση της τάξης» και της «Αποτελεσματικότητας στην Ενεργό Συμμετοχή των μαθητών». Για τη διερεύνηση πιθανών συσχετίσεων των μεταβλητών της έρευνας με την κλίμακα Αυτό-Αποτελεσματικότητας Εκπαιδευτικών OSTES και τις διαστάσεις της, χρησιμοποιήθηκε ανάλυση πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης.
Το Δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 3955 εκπαιδευτικοί, 1108 άνδρες και 2847 γυναίκες προσχολικής, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με μέση ηλικία τα 43,3 έτη.
Ανάλυση και Αποτελέσματα
Η ανάλυση πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης έδειξε ότι στη συνολική βαθμολογία της κλίμακας Αυτό-Αποτελεσματικότητας, υψηλότερη επίδοση (p<0,001) είχαν οι άνδρες εκπαιδευτικοί, οι εκπαιδευτικοί με τις υψηλότερες σπουδές (μεταπτυχιακές), οι Διευθυντές και οι προϊστάμενοι των σχολικών μονάδων, οι εκπαιδευτικοί της Ειδικής Αγωγής, εκείνοι που δεν είχαν στην τάξη τους μαθητές με δυσκολία στην ομιλία και κατανόηση της γλώσσας, εκείνοι που είχαν επιμορφωθεί σε προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας, όσοι είχαν αυξημένα επίπεδα ενσυναίσθησης, ενεργητικής ακρόασης και δεξιοτήτων ενεργητικής ακρόασης και εκείνοι που δήλωναν ότι υποστηρίζονται από τους Σχολικούς τους Συμβούλους.
Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί εμφάνισαν χαμηλότερη Αυτό-αποτελεσματικότητα στη «Χρήση Διδακτικών Στρατηγικών» και στη «Διαχείριση της τάξης» από τους άνδρες συναδέλφους τους, ενώ όσοι είχαν μόνο βασικές σπουδές παρουσίασαν χαμηλότερη Αυτό-Αποτελεσματικότητα στη «Χρήση διδακτικών στρατηγικών» και στην «Ενεργό συμμετοχή των μαθητών». Οι Διευθυντές σχολικών μονάδων σημείωσαν καλύτερες επιδόσεις στη «Διαχείριση της τάξης» και στην «Ενεργό συμμετοχή των μαθητών».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σημαντικά υψηλότερες επιδόσεις (p<0,001) σε όλες τις διαστάσεις αλλά και στη συνολική βαθμολογία της κλίμακας Αυτό-Αποτελεσματικότητας των Εκπαιδευτικών είχαν μόνονόσοι είχαν επιμορφωθεί σε πρόγραμμα προαγωγής ψυχικής υγείας, όσοι είχαν αυξημένα επίπεδα ενσυναίσθησης, ενεργητικής ακρόασης και δεξιοτήτων ενεργητικής ακρόασης και όσοι δήλωναν ότι υποστηρίζονται από τους Σχολικούς τους Συμβούλους.
Συμπεράσματα
Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στην Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας και σε Δεξιότητες Ενσυναίσθησης και Ενεργητικής Ακρόασης κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών τους ή μέσω μετεκπαιδευτικών σεμιναρίων, αλλά και η ενίσχυση υποστηρικτικών θεσμών όπως αυτός των Σχολικών Συμβούλων, φαίνεται ότι θα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά στη βελτίωση της Αυτό-Αποτελεσματικότητάς τους. Οι φορείς σχεδιασμού εκπαιδευτικών πολιτικών θα πρέπει να εντοπίσουν και να καλλιεργήσουν τους παράγοντες εκείνους που αυξάνουν την Αυτό-Αποτελεσματικότητα των Εκπαιδευτικών, προκειμένου να αναπτύσσεται στις σχολικές μονάδες ένα γόνιμο περιβάλλον, στο οποίο εκπαιδευτικοί και μαθητές θα μπορούν να αποδώσουν στο μέγιστο βαθμό.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Ashton, P. T., & Webb, R. B. (1986). Making a difference: Teachers’ sense of efficacy and student achievement.New York: Longman.
– Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
– Bodie, G. D. (2011). The Active-Empathic Listening Scale (AELS): Conceptualization and evidence of validity within the interpersonal domain. Communication Quarterly, 59(3), 277-295.
– Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P., & Malone, P. S. (2006). Teachers’ self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students’ academic achievement: A study at the school level. Journal of school psychology, 44(6), 473-490.
– Klassen, R. M., Bong, M., Usher, E. L., Chong, W. H., Huan, V. S., Wong, I. Y., & Georgiou, T. (2009). Exploring the validity of a teachers’ self-efficacy scale in five countries. Contemporary Educational Psychology, 34(1), 67-76.
– Mishima, N., Kubota, S., & Nagata, S. (2000). The development of a questionnaire to assess the attitude of active listening. Journal of Occupational Health, 42(3), 111-118.
– Spreng, R. N., McKinnon, M. C., Mar, R. A., & Levine, B. (2009). The Toronto Empathy Questionnaire: Scale development and initial validation of a factor-analytic solution to multiple empathy measures. Journal of personality assessment, 91(1), 62-71.
– Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805.
– Tschannen-Moran, M., & Woolfolk Hoy, A. (2002). The influence of resources and support on teachers’ efficacy beliefs. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, Session 13.82: What is the value of understanding beliefs? An exploration of beliefs related to academic achievement. April 2, 2002. New Orleans, LA.