|
Αθήνα, 13 – 6 – 2016
Αρ. Πρωτ.: 7
Θέμα:Απόψεις – Προτάσεις της Ένωσης Τεχνολόγων Εκπαιδευτικών (ΕΤΕ) για τις τελευταίες νομοθετικές παρεμβάσεις στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Με το άρθρο 66 του Ν. 4386/2016, το άρθρο 118 του Ν. 4387/2016 καθώς και τις υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν κατ’ εξουσιοδότηση αυτών των δύο νόμων, πραγματοποιήθηκαν μια ακόμη σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων στην επαγγελματική εκπαίδευση στη χώρα μας.
Η ΕΤΕ είχε ζητήσει με δημόσια παρέμβασή της από την πολιτεία να μην προχωρήσει στο σχεδιασμό της για αλλαγή του θεσμικού πλαισίου και των προγραμμάτων σπουδών για τη Β’ Τάξη των ΕΠΑΛ από το σχολικό έτος 2016-2017. Οι μαθητές που το σχολικό έτος 2015-2016 επέλεξαν το ΕΠΑΛ για να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους το έπραξαν έχοντας ως δεδομένο μια επαγγελματική διαδρομή όπως αυτή είχε καθοριστεί κατά το χρόνο της εγγραφής τους. Η επιλογή των μαθητών αυτών έγινε με βάση την υφιστάμενη δομή, τα υφιστάμενα ωρολόγια και αναλυτικά προγράμματα. Η δυνατότητα των μαθητών αυτών να ολοκληρώσουν το υφιστάμενο πρόγραμμα σπουδών στο σχολείο που επέλεξαν για την επαγγελματική τους εκπαίδευση έπρεπε να αποτελεί ελάχιστη υποχρέωση της πολιτείας για τους μαθητές αυτούς, κάτι που δεν έγινε σεβαστό από την πολιτεία.
Στην παρέμβαση αυτή καθιερώνονται Τομείς στη Β’ Τάξη ΕΠΑΛ και Ειδικότητες στη Γ’ Τάξη ΕΠΑΛ ενώ αλλάζει και ο χαρακτήρας της Α’ Τάξης του ΕΠΑΛ.
Στην Α’ Τάξη διδάσκονται μαθήματα γενικής παιδείας, μαθήματα προσανατολισμού και μαθήματα επιλογής.
Η θεσμοθέτηση αυτής της δομής στην Α’ Τάξη του ΕΠΑΛ έχει ένα σοβαρό μειονέκτημα. Ορίζοντας τα μαθήματα εισαγωγικών προεπαγγελματικών γνώσεων ως μαθήματα επιλογής και μην υποχρεώνοντας το μαθητή να ακολουθήσει στη Β’ Τάξη Τομέα αντίστοιχο με τα μαθήματα επιλογής που ακολούθησε στην Α’ Τάξη θα έχουμε μαθητές δύο ταχυτήτων στη Β’ Τάξη. Μαθητές που πρόσθεσαν στο μαθησιακό τους κεφάλαιο τα μαθήματα της Α’ Τάξης αφού επέλεξαν να ακολουθήσουν αντίστοιχο με αυτά Τομέα και μαθητές που δεν τα πρόσθεσαν επιλέγοντας άσχετο με αυτά Τομέα, εμφανίζοντας στη Β’ Τάξη μαθησιακά ελλείματα.
Η Α’ Τάξη των ΕΠΑΛ θα μπορούσε να αξιοποιηθεί δίνοντας ένα προεπαγγελματικό επίπεδο γνώσεων στους μαθητές προετοιμάζοντάς τους για τον τομέα που θα παρακολουθήσουν στη Β’ Τάξη. Η επίτευξη αυτού του στόχου μπορεί να γίνει με τη διδασκαλία μαθημάτων εισαγωγικών γνώσεων για κάθε Τομέα τα οποία όμως τα διδάσκονται υποχρεωτικά όλοι οι μαθητές. Με αυτό τον τρόπο οι γνώσεις αυτές προστίθενται στο μαθησιακό κεφάλαιο του μαθητή όποιο Τομέα και αν ακολουθήσει στη Β’ Τάξη.
Η θεσμοθέτηση Τομέων στη Β’ Τάξη του ΕΠΑΛ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση με την προϋπόθεση ότι η επιλογή των Τομέων γίνεται με βάση τις διεθνώς αναγνωρισμένες επιστημονικές πρακτικές.
Η Β’ Τάξη των ΕΠΑΛ πρέπει να αποτελείται από Τομείς οι οποίοι περιλαμβάνουν τις ειδικότητες εκείνες που έχουν κοινό το πρώτο ευρύ στάδιο επαγγελματικών γνώσεων. Η ταύτιση αυτή προκύπτει αποκλειστικά και μόνο από την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών των ειδικοτήτων.
Δυστυχώς η αριθμ. Φ20/82041/Δ4/26-5-2016 (ΦΕΚ Β’ 1489) απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων με την οποία καθορίστηκαν οι Τομείς και οι Ειδικότητες των ΕΠΑΛ μόνο αυτή τη μεθοδολογία δεν ακολουθεί. Και πως θα μπορούσε άλλωστε αφού καθορίστηκε μόνο το ωρολόγιο πρόγραμμα των Τομέων της Β’ Τάξης και φυσικά δεν υπάρχουν καν τα αναλυτικά και τα ωρολόγια προγράμματα σπουδών των νέων ειδικοτήτων.
Οι προτάσεις που κατατέθηκαν στη δημόσια διαβούλευση δεν ελήφθησαν σε κανένα τους σημείο υπόψη. Η συμπερίληψη ανομοιογενών και άσχετων μεταξύ τους ειδικοτήτων σε τομείς με καθαρά λογιστικού και διαχειριστικού τύπου λογικές δεν έχει καμία επιστημονική βάση και πλήττει καίρια το κύρος και την αξιοπιστία του ίδιου του ΕΠΑΛ.
Η ανομοιογενής αυτή λειτουργία των Τομέων δεν επιτρέπει την επίτευξη του βασικού στόχου αυτής της επαγγελματικής διαδρομής που δεν είναι άλλος από την απόκτηση των προβλεπόμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων. Η μη επίτευξη αυτού του στόχου θέτει υπό σοβαρή αμφισβήτηση τόσο το επίπεδο όσο και την περιγραφή των προσόντων του Πτυχίου του ΕΠΑΛ στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων.
Η ΕΤΕ απευθύνει δημόσια το ερώτημα προς το ΙΕΠ και το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων αν υπάρχει και ελήφθη υπόψη, για τον καθορισμό των τομέων και των ειδικοτήτων καθώς και των ωρολογίων προγραμμάτων των ΕΠΑΛ, η απαραίτητη έκθεση με την επιστημονική τεκμηρίωση; Τα ερωτήματα που τίθενται είναι συγκεκριμένα:
· Με βάση ποιες προτάσεις των παραγωγικών υπουργείων, των κοινωνικών εταίρων, των επαγγελματικών ενώσεων και της εκπαιδευτικής κοινότητας καθορίστηκαν οι ειδικότητες των ΕΠΑΛ;
· Ποια είναι τα επαγγελματικά περιγράμματα και ποια τα επαγγελματικά προσόντα που αντιστοιχούν σε κάθε ειδικότητα;
· Ποια είναι τα μαθησιακά αποτελέσματα κάθε ειδικότητας;
· Ποια είναι τα αναλυτικά προγράμματα με τις θεματικές ενότητες που οδηγούν στην απόκτηση των συγκεκριμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων;
· Ποια είναι τα μαθήματα που αντιστοιχούν στις θεματικές ενότητες και επιτυγχάνουν τα απαιτούμενα μαθησιακά αποτελέσματα;
· Ποια είναι η ιεράρχηση αυτών των μαθημάτων (προαπαιτούμενα, επόμενα) με βάση τα οποία καθορίστηκαν οι ειδικότητες που θα αποτελέσουν ένα Τομέα;
Η κακή και αλλοπρόσαλλη πρακτική, που ακολουθήθηκε από το ΙΕΠ και το Υπουργείο Παιδείας επί υπουργίας Αρβανιτόπουλου, σε ένα τόσο κρίσιμο τομέα όπως είναι αυτός του καθορισμού των Τομέων και Ειδικοτήτων των ΕΠΑΛ καθώς και του εκπαιδευτικού τους περιεχομένου, δυστυχώς συνεχίζεται και τώρα.
Στη Γ’ Τάξη του ΕΠΑΛ από τις 36 συνολικά ειδικότητες έχουμε το 1/3 των ειδικοτήτων να τελούν ουσιαστικά υπό κατάργηση αφού προβλέπεται να λειτουργήσουν μόνο σε συγκεκριμένα ΕΠΑΛ που είχαν λειτουργήσει κατά το προηγούμενο σχολικό έτος, προφανώς για να μπορούν να τις επιλέξουν μαθητές που είχαν ακολουθήσει τη διαδρομή του ΕΠΑΛ για τις συγκεκριμένες ειδικότητες.
Πολύ θετικό σημείο αποτελεί η δυνατότητα των αποφοίτων των ΕΠΑΛ να εισάγονται με ειδικό ποσοστό (1%) στα Πανεπιστήμια.Η πρόβλεψη αυτή ενισχύει ουσιαστικά το ΕΠΑΛ και κατά την άποψή μας πρέπει το ποσοστό αυτό να αυξηθεί μετά από ουσιαστική αξιολόγηση της εφαρμογής του. Για να συμβάλει όμως αυτή η ρύθμιση στην επιλογή των μαθητών να παρακολουθήσουν τα ΕΠΑΛ, απαιτείται ο άμεσος καθορισμός και σίγουρα πριν το Σεπτέμβριο των εξεταζόμενων μαθημάτων των ειδικών εξετάσεων ανά ειδικότητα, καθώς και σε ποια ΑΕΙ θα μπορούν να έχουν πρόσβαση οι απόφοιτοι των διαφόρων ειδικοτήτων.
Το Μεταλυκειακό έτος − τάξη μαθητείας συνεχίζει για λόγο που δεν γίνεται κατανοητός να ανήκει στο μη τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα με ότι αυτό συνεπάγεται με τον τρόπο που είναι δομημένη η οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης και της δια βίου μάθησης στη χώρα μας.
Επίσης συνεχίζεται και η πρόβλεψη του Ν. 4186/2013 για μια διαδικασία ερμαφρόδιτης μαθητείας στο έτος αυτό η οποία δεν συνιστά κανενός είδους ειδίκευση στερώντας από το μαθητή τη δυνατότητα να ολοκληρώσει την επαγγελματική του διαδρομή. Πουθενά δεν αναφέρεται αν αυτό το έτος θα έχει ειδικότητες οι ειδικεύσεις και ποιοι θα το παρακολουθούν.
Η πρόσκληση για τα δύο πιλοτικά προγράμματα μαθητείας για το 4ο έτος ενισχύει αυτούς τους προβληματισμούς μας αφού απευθύνεται σε αποφοίτους τομέων και όχι ειδικοτήτων. Οι ειδικότητες επιλέγονται στο 3ο έτος και ακολουθούν την επιλογή τομέα. Πως είναι δυνατόν και στο 4ο έτος να έχουμε πάλι επιλογή ειδικότητας αποφοίτων συγκεκριμένων τομέων; Θα έχουμε δηλαδή ειδικότητες δύο ταχυτήτων (επιπέδου 4 και επιπέδου 5);
Η παράταση της λειτουργίας των ΕΠΑΣ των άλλων Υπουργείων για μια ακόμα πενταετία αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία. Με την πρόταση αυτή θα έχουμε δια νόμου μια εκπαιδευτική δομή η οποία θα λειτουργεί μεταβατικά για οκτώ χρόνια με προοπτική να συνεχίσει μετά από αξιολόγηση για πόσα κανείς δεν ξέρει. Τι κύρος και τι αξιοπιστία μπορεί να έχει ένα σχολείο υπό κατάργηση;
Δείγμα των αντιφατικών πολιτικών σ’ αυτό τον τομέα της μαθητείας αποτελεί η θεσμοθέτηση με το άρθρο 118 του Ν. 4387/2016 των Πειραματικών ΕΠΑΣ Μαθητείας του ΟΑΕΔ και μάλιστα χωρίς την πρόβλεψη για την κατάργησή τους το 2021. Αλήθεια τι άλλαξε μία μόλις μέρα μετά την ψήφιση του Ν. 4386/2016 του ΥΠΠΕΘ και υπήρξε αυτή η νέα παρέμβαση;
Αντί να ακολουθούνται αυτές οι μεσοβέζικες και αναποτελεσματικές πρακτικές η πολιτεία πρέπει να εξετάσει με σοβαρότητα το θέμα του συστήματος μαθητείας. Η ανάπτυξη του συστήματος μαθητείας σε μια χώρα η οποία βρίσκεται τόσο χρόνια σε ύφεση, χωρίς βιομηχανία, με τη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων να είναι μικρομεσαίες χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος ακολουθεί την ανάπτυξη της οικονομίας και των επιχειρήσεων και δεν μπορεί να εξαρτάται από τους ποσοτικούς στόχους κανενός μνημονίου.
Στο άρθρο 66 του Ν. 4386/2016 προστέθηκε μια διάταξη που εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να θεωρηθεί ευνοϊκή για τους εκπαιδευτικούς των ΕΠΑΛ αλλά μια προσεκτικότερη μελέτη της μόνο αυτό δεν δείχνει. Συγκεκριμένα η διάταξη προβλέπει ότι οι εκπαιδευτικοί των ΕΠΑ.Λ. που δεν συμπληρώνουν το υποχρεωτικό διδακτικό τους ωράριο, δύνανται να διατίθενται για τη συμπλήρωσή του και σε άλλες εκπαιδευτικές μονάδες Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτωνπου δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθορίζονται τα μαθήματα, τα οποία δύναται να ανατίθενται στους εκπαιδευτικούς για τη συμπλήρωση του υποχρεωτικού διδακτικού τους ωραρίου, καθώς και η αντιστοιχία τους με τους κλάδους και τις ειδικότητες των εκπαιδευτικών.Τα πρώτο και προφανές ερώτημα που τίθενται είναι γιατί αυτή η διάταξη δεν αφορά όλους τους εκπαιδευτικούς της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης και προβλέπεται μόνο για τους εκπαιδευτικούς των ΕΠΑΛ; Μήπως είναι αυτή η διάταξη πρόδρομος της επικείμενης συρρίκνωσης των ΕΠΑΛ;
Μετά την ολοκλήρωση αυτών των, κατά το ΥΠΠΕΘ μεταβατικών, αλλαγών στην Επαγγελματική Εκπαίδευση δόθηκε στη δημοσιότητα το «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και της Μαθητείας». Ένα στρατηγικό πλαίσιο που κινείται προς τη θετική κατεύθυνση και περιέχει αρκετά φιλόδοξους στόχους για την ανάπτυξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στη χώρα μας. Μόνο που οι προηγούμενες νομοθετικές παρεμβάσεις μόνο προς αυτή την κατεύθυνση δεν κινούνται. Γιατί το ΥΠΠΕΘ δεν περίμενε την ολοκλήρωση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου πριν προβεί σε αυτές τις βιαστικές επιλογές; Εξυπηρετούν αυτές οι νομοθετικές ρυθμίσεις τους στόχους του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου;
Σ’ αυτούς τους προβληματισμούς έρχεται να προστεθεί και η παντελής απουσία της επαγγελματικής εκπαίδευσης από το κείμενο των Πορισμάτων του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία που είδαν το φως της δημοσιότητας. Η συμμετοχή και οι προτάσεις των κοινωνικών εταίρων, των εκπαιδευτικών ενώσεων και όλων των άλλων φορέων που συμμετείχαν στη διαδικασία αυτού του διαλόγου που πήγαν;
Σε συνέχεια όλων αυτών εκδόθηκε και η αριθμ. 93381/Δ2/7-6-2016 ΥΑ του ΥΠΠΕΘ με το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα των Γυμνασίων. Με την απόφαση αυτή ολοκληρώθηκε η πολιτική εξοστρακισμού του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού που είχε ξεκινήσει τα προηγούμενα χρόνια. Στο νέο ωρολόγιο πρόγραμμα δεν υπάρχει πλέον ούτε ως θεματικό αντικείμενο στα πλαίσια κάποιου μαθήματος ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός.
Αλήθεια πως θα υπηρετηθεί στο Γυμνάσιο η διερεύνηση και αξιολόγηση των χαρακτηριστικών των μαθητών για τον προσδιορισμό των κλίσεων και των ιδιαίτερων δεξιοτήτων τους; Με ποια διαδικασία ενημέρωσης και συμβουλευτικής υποστήριξης θα μπορέσουν οι μαθητές της Γ’ Γυμνασίου να επιλέξουν τον κατάλληλο τύπο Σχολείου για τη συνέχεια των σπουδών τους;
Η ΕΤΕ με αυτή την παρέμβαση καλεί το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων να αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος νομοθετώντας βιαστικά και με προχειρότητα σε ένα τόσο ευαίσθητο τομέα όπως είναι αυτός της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.
Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και της Μαθητείας αποτελεί ένα θετικό πλαίσιο πάνω στο οποίο πρέπει να σχεδιασθεί η επαγγελματική εκπαίδευση στη χώρα μας. Βασικός στόχος της νέας πολιτικής πρέπει να είναι η καταξίωση του «Επαγγελματικού Σχολείου» ως σχολείου πρώτης επιλογής, ικανό να εξασφαλίσει στον απόφοιτό του κοινωνική καταξίωση, σταθερή εργασία και δυνατότητες ανέλιξης.
Η ΕΤΕ με το πολύ καταρτισμένο και έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά, με τις προτάσεις της και τη συμμετοχή της, στο σχεδιασμό αυτής της νέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στη χώρα μας.
Για το Δ.Σ. της ΕΤΕ
Ο Πρόεδρος Ο Γ. Γραμματέας
Καλτσάς Κωνσταντίνος Παπάζογλου Μιχαήλ